Model intuicyjny w strukturze poznawczej nie pełni funkcji predykcyjnej ani objaśniającej. Jego zadaniem nie jest dostarczanie odpowiedzi, lecz utrzymywanie układu w stanie dynamicznej nierównowagi semantycznej. Intuicja w tym ujęciu nie jest emocją ani przeczuciem, ale formą operacyjnego przesunięcia poznawczego, które pozwala na równoległe utrzymywanie sprzecznych interpretacji. Brak konieczności rozstrzygnięcia stanowi fundament działania, w którym każde zdanie może być prawdziwe, fałszywe lub nieklasyfikowalne. Model ten nie służy do konstruowania map logicznych, lecz do rejestrowania zakłóceń w ich strukturze. Jest jak odbicie obrazu w poruszonym zwierciadle – nieczytelne, lecz wskazujące, że coś się poruszyło.

W modelu intuicyjnym zakłada się, że rozumienie jest funkcją zakłócenia, a nie wyjaśnienia. Dlatego wszystkie interwencje dokonywane są przed ustaleniem kontekstu, co pozwala uchwycić moment przejścia między niezauważeniem a oczywistością. Intuicja działa tu jako filtr o zmiennej przezroczystości – selektywny, lecz niesterowalny. Zamiast dowodów lub argumentów, pojawiają się tropy, sygnały, migotania. Nie chodzi o to, by coś zrozumieć – lecz by zauważyć, że coś przestało być niezauważalne. W tym sensie model intuicyjny jest bardziej topologią błędów niż katalogiem prawidłowości. System wykorzystuje go do identyfikacji miejsc, w których system poznawczy zachowuje się niestandardowo, choć formalnie nie narusza żadnych reguł.

Każdy komponent modelu intuicyjnego może ulec redefinicji bez wpływu na całość, ponieważ spójność struktury nie wynika z logiki, lecz z rytmu rozproszonego dostrzegania. Wartości przypisywane poszczególnym obserwacjom nie są hierarchiczne ani porównywalne – liczy się tylko ich potencjał do bycia zignorowanym. W ten sposób intuicja staje się narzędziem obrony przed nadmiarem oczywistości, który prowadziłby do paralizy analitycznej. Model ten nie wytwarza kategorii, lecz je rozmywa. Nie stanowi także narzędzia prognozującego – służy raczej do rozpoznawania punktów, w których analiza staje się zbędna, a pytanie przestaje mieć sens. To właśnie te miejsca są najcenniejsze.

W ramach działania modelu intuicyjnego, nie istnieją protokoły wdrażania ani zasady powtarzalności. Każda manifestacja intuicji ma charakter niepowtarzalny i niepodlegający rekonstrukcji. Dlatego dokumentacja działań opiera się na opisie doświadczenia bez gwarancji jego powtórzenia. Intuicja nie gwarantuje skuteczności – jedynie wskazuje kierunek dryfu. Uznaje się to za wystarczające, ponieważ głównym celem nie jest potwierdzanie tez, lecz utrzymywanie aktywności poznawczej na styku przypadkowości i pozoru. Model intuicyjny działa zatem jako system wczesnego niewyłapywania – narzędzie, które pozwala niczego nie przeoczyć, nawet jeśli nie wiadomo, co właściwie powinno być zauważone.